Audyty energetyczne

Audyt energetyczny jest opracowaniem stanowiącym ocenę istniejącego stanu użytkowania energii w badanym obiekcie oraz określenie możliwości i środków poprawy tego stanu, a także ocenę ekonomicznej efektywności przedsięwzięć poprawiających efektywność użytkowania energii. Jest to wiec ekspertyza techniczno – ekonomiczna dotycząca użytkowania energii w badanym obiekcie.

Audyt energetyczny jest dokumentem potrzebnym właścicielowi obiektu, jako podstawa prawidłowej decyzji o podjęciu przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną obiektu, a także jako podstawa do ubiegania się o wsparcie finansowe z programów państwowych lub regionalnych.

Audyt nie jest dokumentacją techniczną, nie jest podstawą dla realizacji robót, ale stanowi założenia do projektu modernizacji obiektu lub procesu.

W każdym przypadku sporządzenie audytu obejmuje następujące czynności (etapy):

•  sformułowanie zadania (celu),
• zbieranie danych o obiekcie,
• analiza i ocena stanu istniejącego,
• poszukiwanie i formułowanie możliwych sposobów poprawy stanu istniejącego (ulepszeń),
• ocena wariantowych rozwiązań i wybór optymalnego rozwiązania,
• opracowanie audytu (raportu zawierającego ocenę i zalecenia),
• przekazanie audytu zleceniodawcy.

Wymagania dotyczące zawartości i metody wykonania audytów zawiera polska norma PN-EN 16247 – Audyty energetyczne, w której 5 częściach omówione są ogólne wymagania dotyczące audytów, audyty dla budynków, procesów i transportu oraz kompetencje audytorów.

Audyty opracowywane dla przedsięwzięć realizowanych w trybie poszczególnych ustaw lub programów opracowuje się nie według ww. normy, lecz według zasad ustalonych w przepisach tych ustaw lub programów.

Poniżej wymienione są rodzaje audytów aktualnie wykonywanych.

Audyt energetyczny jest opracowaniem stanowiącym ocenę istniejącego stanu użytkowania energii w badanym obiekcie oraz określenie możliwości i środków poprawy tego stanu, a także ocenę ekonomicznej efektywności przedsięwzięć poprawiających efektywność użytkowania energii. Jest to wiec ekspertyza techniczno – ekonomiczna dotycząca użytkowania energii w badanym obiekcie.

Audyt energetyczny jest dokumentem potrzebnym właścicielowi obiektu, jako podstawa prawidłowej decyzji o podjęciu przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną obiektu, a także jako podstawa do ubiegania się o wsparcie finansowe z programów państwowych lub regionalnych.

Audyt nie jest dokumentacją techniczną, nie jest podstawą dla realizacji robót, ale stanowi założenia do projektu modernizacji obiektu lub procesu.

W każdym przypadku sporządzenie audytu obejmuje następujące czynności (etapy):

•  sformułowanie zadania (celu),
• zbieranie danych o obiekcie,
• analiza i ocena stanu istniejącego,
• poszukiwanie i formułowanie możliwych sposobów poprawy stanu istniejącego (ulepszeń),
• ocena wariantowych rozwiązań i wybór optymalnego rozwiązania,
• opracowanie audytu (raportu zawierającego ocenę i zalecenia),
• przekazanie audytu zleceniodawcy.

Wymagania dotyczące zawartości i metody wykonania audytów zawiera polska norma PN-EN 16247 – Audyty energetyczne, w której 5 częściach omówione są ogólne wymagania dotyczące audytów, audyty dla budynków, procesów i transportu oraz kompetencje audytorów.

Audyty opracowywane dla przedsięwzięć realizowanych w trybie poszczególnych ustaw lub programów opracowuje się nie według ww. normy, lecz według zasad ustalonych w przepisach tych ustaw lub programów.

Poniżej wymienione są rodzaje audytów aktualnie wykonywanych.

Audyty energetyczne zostały wprowadzone, jako element systemu wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych, obecnie działającego na podstawie Ustawy z 21.11.2008 r., o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. 223 poz. 1459 ) i są dokumentami niezbędnymi przy ubieganiu się o premię termomodernizacyjną zgodnie z tą ustawą.

Przedmiotem audytów energetycznych wg wymienionej ustawy mogą być:

• Budynki mieszkalne, budynki zbiorowego zamieszkania i budynki wykorzystywane przez jednostki samorządu terytorialnego,
• Lokalne sieci ciepłownicze
• Lokalne źródła ciepła.

Szczegółowe zasady opracowania tych audyt określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17.03.2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. (Dz. U. Nr 43, poz. 346) wraz ze zmianami wprowadzonymi w Rozporządzeniu z 3.09.2015 r., (Dz. U. z 2015 poz. 1606).

Najważniejszym elementem audytu jest obliczenie zapotrzebowania energii i mocy w obecnym stanie obiektu oraz po zrealizowaniu usprawnień proponowanych w audycie.

Audyt energetyczny jest najważniejszym załącznikiem do wniosku o przyznanie premii termomodernizacyjnej. Wniosek ten składa inwestor do Banku Gospodarstwa Krajowego za pośrednictwem banku kredytującego.

BGK dokonuje weryfikacji audytu lub zleca wykonanie weryfikacji innym podmiotom.

Zasady weryfikacji określa Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 17.03.2009 r., w sprawie szczegółowego sposobu weryfikacji audytu energetycznego i części audytu remontowego oraz szczegółowych warunków, jakie powinny spełniać podmioty, którym Bank Gospodarstwa Krajowego może zlecać wykonanie weryfikacji audytów. 

Audyty remontowe dotyczą wyłącznie budynków mieszkalnych wielorodzinnych oddanych do użytkowania przed 14 sierpnia 1960r. Są podstawą do uzyskania premii remontowej.

W audycie remontowym podobnie jak w audycie energetycznym konieczne jest wykazanie oszczędności energetycznych, a także wykazanie zgodności planowanego przedsięwzięcia z warunkami ustawy.

Zasady opracowania audytu remontowego są określone częściowo w przepisach Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 17.03.2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. (Dz. U. Nr 43, poz. 346 i Dz. U. z 2015 poz. 1606),a częściowo w przepisach Ustawy z 21.11.2008 r., o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. 223 poz. 1459).

Weryfikacja audytu remontowego odbywa się na tych samych zasadach jak audytu energetycznego.

Audyty efektywności energetycznej są określone przepisami Ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 831) i stanowią element systemu za pomocą, którego mogą być wspierane przedsięwzięcia poprawiające efektywność energetyczną u wszystkich odbiorców końcowych energii.

W tym audycie dokonuje się oceny przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, czyli wprowadzenia zmian i usprawnień w budynku, obiekcie, urządzeniu technicznym lub instalacji. w wyniku których uzyskuje się oszczędność energii. W audycie określa się wielkość oszczędności energii, która będzie efektem przedsięwzięcia.

Podmiot, który zamierza realizować przedsięwzięcie energooszczędnościowe zgłasza do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki wniosek o wydanie świadectwa efektywności energetycznej, podając jednocześnie wielkość przewidzianych do uzyskania oszczędności energii finalnej. Podstawą tego wniosku jest audyt efektywności energetycznej.

Wnioski o wydanie świadectwa efektywności energetycznej mogą składać przedsiębiorstwa przemysłowe i usługowe, właściciele budynków i inne podmioty, które przygotowują realizację przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie zużycia energii i są zainteresowane uzyskaniem wsparcia finansowego na ten cel.

Prezes URE wydaje świadectwo efektywności energetycznej, które po zrealizowaniu przedsięwzięcia można sprzedać na Giełdzie Towarowej Energii, a uzyskane środki przeznaczyć na pokrycie części kosztów przedsięwzięcia.

Przedmiotem audytu mogą być przedsięwzięcia wymienione w ustawie, które dokładnie omawia Obwieszczenie Ministra Energii z 23.11.2016 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej (Monitor Polski z 2016 r. poz. 1184).

Zasady opracowania audytów określa Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 5.10.2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii (Dz. U.  z 13.10.2017,  poz. 1912).

Ustawa przewiduje sporządzanie kilku rodzajów audytów efektywności energetycznej różniących się zawartością w zależności od zastosowań. Są to:

1) Audyt sporządzany przed realizacją przedsięwzięcia,

2) Audyt sporządzany po zrealizowaniu przedsięwzięcia (kontrolny),

3) Audyt dla przedsięwzięcia wcześniej zrealizowanego,

4) Audyt efektywności energetycznej dostarczania ciepła.

Dla każdego z tych rodzajów audytów rozporządzenie podaje szczegółowe wytyczne.

URE dokonuje wyrywkowej weryfikacji przedstawionych audytów.

Audyty energetyczne przedsiębiorstw zostały wprowadzone przepisami Ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 831), która zawiera rozdział: „Zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstwa”.

Wg art. 36 ust. tej ustawy duże przedsiębiorstwa przeprowadzają, co 4 lata audyt energetyczny przedsiębiorstwa lub zlecają jego przeprowadzenie i informację o wykonaniu tego obowiązku przekazują do Urzędu Regulacji Energetyki.

Wg wytycznych URE – obowiązek ten dotyczy przedsiębiorstwa, które, w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

• Zatrudniało średniorocznie, co najmniej 250 pracowników, lub
• Osiągało obrót przekraczający równowartość 50 mln euro lub
• Sumy aktywów jego bilansu jednego z tych lat przekroczyły równowartość 43 mln euro.

Obowiązek przeprowadzenia audytu w przedsiębiorstwie i wykazania możliwych do uzyskania oszczędności energetycznych nie jest związany z obowiązkiem realizacji przedsięwzięć, które pozwolą na praktyczne uzyskanie tych oszczędności. Audyt ma na celu uświadomienie przedsiębiorcy, jakie ma możliwe do wykorzystania środki oszczędzenia energii i zmniejszenia kosztów.

Audyt energetyczny przedsiębiorstwa, który jest przeprowadzany na podstawie ustawy różni się od audytów energetycznych wykonywanych według zasad ustawy o wspierania termomodernizacji i remontów, a także od audytów efektywności energetycznej, gdyż:

1. a) nie dotyczy oceny jednostkowego obiektu, ale wszystkich dziedzin użytkowania energii w przedsiębiorstwie,
2. b) nie jest związany z realizacją określonego programu czy pozyskaniem finansowego wsparcia przedsięwzięcia, ale z poszukiwaniem potencjalnych oszczędności w gospodarce energetycznej przedsiębiorstwa,
3. c) dotyczy wszystkich możliwych do zastosowania środków, które mogą ograniczyć zużycie i koszty energii, a wiec nie tylko przedsięwzięć inwestycyjnych, ale także nieinwestycyjnych (w tym organizacyjnych).

Nie ma prawnie określonych szczegółowych wymagań dotyczących metody przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa i zawartości raportu z tego audytu. Obowiązują tylko ogólne zasady podane w ustawie.

Poszczególne programy określają szczegółowe wymagania dla audytów energetycznych dla przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ich ramach.

Najczęściej wymagania te odwołują się do zasad ustalonych dla audytów dla przedsięwziąć termomodernizacyjnych oraz ustalają dodatkowe elementy audytu jak np.

– ocena zużycia energii elektrycznej i propozycje usprawnień w tej dziedzinie,

– analiza możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE)

– określenie efektu ekologicznego w wyniku realizacji przedsięwzięcia, przy czym przez efekt ten najczęściej rozumiane jest obniżenie emisji CO₂.

Świadectwa energetyczne budynków są dokumentem podobnym do audytu energetycznego, jednak nie stanowią przygotowanie do inwestycji, a są dokumentem określającym jakość energetyczną budynku. Świadectwo zawiera podstawowe dane i wskaźniki zużycia energii w ocenianym budynku i wskaźniki porównawcze.

W Polsce system świadectw energetycznych budynków został wprowadzony w 2007 roku. Obecnie podstawę opracowania świadectw stanowi Ustawa o charakterystyce energetycznej budynków z 29.08.2014  (Dz. U. z 2014r, poz. 1200), a zasady sporządzania świadectw ustalone są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27.02.2015r w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz. U. z 2015 r., poz. 476).

Wyznaczanie charakterystyki energetycznej budynku wymaga określenia zapotrzebowania energii na następujące cele:

• energię zużywaną na potrzeby ogrzewania i wentylacji,
  
  
• energię zużywaną na przygotowanie ciepłej wody użytkowej,
  
  
• energię zużywaną na potrzeby chłodzenia (tam gdzie jest stosowane),

a w odniesieniu do budynków innych niż mieszkalne także:

• energię zużywaną na oświetlenie

Świadectwa charakterystyki energetycznej w zależności od potrzeb są sporządzane dla całego budynku lub dla jego części (np. mieszkania).

Ustawa określa następujące zasady organizacyjne systemu sporządzania świadectw energetycznych:

• Sporządzanie świadectwa energetycznego obowiązuje dla budynku lub jego części w przypadku sprzedaży lub wynajęcia nowemu najemcy. Obowiązuje także sporządzanie świadectw dla wszystkich budynków o powierzchni ponad 250 m² zajmowanych przez sądy, prokuraturę oraz organy administracji publicznej.
  
  
• Świadectwa sporządza się z wykorzystaniem systemu informatycznego, w którym prowadzony jest centralny rejestr wydawanych świadectw. Rejestr jest prowadzony przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju. Każde opracowane świadectwo musi być zarejestrowane w tym systemie i uzyskać w nim numer świadectwa.
  
  
• Pewna liczba sporządzonych świadectw wybranych losowo podlega kontroli ich poprawności (weryfikacji). W sprawie weryfikacji świadectw wydane jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 17.02.2015. (Dz. U. z 2015 r. poz. 246).

Badania termowizyjne wykonywane przy wykorzystaniu kamery termowizyjnej umożliwiają nieinwazyjne sprawdzenie jakości obudowy zewnętrznej budynków w podczerwieni. Uzyskuje się dzięki nim informacje o jakości izolowania termicznego poszczególnych przegród, wykrywając miejscowe wady izolacji poszczególnych elementów oraz ich połączeń.

Badania termograficzne wykorzystywane są głównie do kontroli obiektów już użytkowanych, ale mogą być także elementem odbioru nowych budynków – sprawdzenia ich jakości oraz ewentualnego wykrycia błędów.

Podstawowe zasady i warunki prowadzenia badań określone są w normie PN-EN 13187 -Właściwości cieplne budynków. Jakościowa detekcja wad cieplnych w obudowie budynku. Metoda podczerwieni.

Z przeprowadzonych badań termowizyjnych sporządza się raport zawierający termogramy oraz wnioski z nich wynikające.

Badania szczelności budynku – to badanie pozwalające określić, jaka objętość powietrza wymieniana jest w budynku w sposób niekontrolowany, czyli na drodze infiltracji i eksfiltracji powietrza. Badania takie wykonuje się za pomocą urządzenia Blower Door.

Badania szczelności są niezbędne dla sprawdzenia spełnienia wymagań szczelności określonych w Rozporządzeniu w sprawie Warunków Technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

W tym rozporządzeniu zawarte jest także zalecenie, aby po zakończeniu budowy budynek mieszkalny, zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej i produkcyjny został poddany próbie szczelności przeprowadzonej zgodnie z Polską Normą dotyczącą określania przepuszczalności powietrznej budynków w celu uzyskania zalecanej szczelności. Ta norma to PN-EN 13829: 2002 Właściwości cieplne budynków – określanie przepuszczalności powietrznej. Metoda pomiaru ciśnieniowego z użyciem wentylatora.